بشارت راز تاریخ:
ساسانیان، پس از سلسله‎های ماد، هخامنشی و اشکانی، چهارمین سلسله پادشاهی تاریخی ایران بودند که از جلوس اردشیر بابکان (سرسلسله) در سال 226 میلادی (1951 رصد زرتشت یا مبدأ تاریخ ملی ) تا مرگ یزدگرد سوم در سال 651 میلادی (2376 رصد) بر ایران و انیران پادشاهی کردند. در این 425 سال رویدادهای مهمی در تاریخ ایران پیش آمد که کوتاه و فشرده به چند مورد از آن¬ها که با دین و فرهنگ پیوند دارد؛ اشاره می‎شود:
1. تأسیس شاهنشاهی ساسانی
اردشیر بابکان مانند پدرش موبد پرستشگاه آناهیتا در شهر استخر بود. هم پایگاه شهریاری داشت هم جایگاه موبدی. این شاه موبد، دین مزدائی را در سراسر ایران رواج و رسمیت بخشید و با شبکه‎های گسترده و پیوسته و سازمانی سخت متمرکز و ایجاد پرستشگاه‎ها در شهرها و روستاها دین¬سالاری خود را استوار ساخت و به گفته دکتر علی شریعتی، راه را مقصد و وسیله را هدف انگاشت.
پیش از زرتشت، ایزد مهر (دارنده دشت¬ها و مرغزارهای پهناور) ایزد دوران گله‎داری بود. با قوام یافتن دوره کشاورزی، دین مزدا با پیامبری زرتشت گسترش یافت و دو فرهنگ میترائی و مزدائی رو در روی هم ایستادند. این رویاروئی در سرودهای زرتشت بازتاب یافته و انگیزه جنگ ویشتاسب کیانی و ارجاسب تورانی و جنگ اسفندیار و رستم بوده است.
به دوران تاریخی که می¬رسیم، در شاهنشاهی هخامنشی (گونه¬ای کنفدراسیون دول) دین و فرهنگ مزدایی غالب بود و در شاهنشاهی اشکانی (دولت فدرال پارت) دین و فرهنگ میترائی.
اردشیر بابکان، از آن رو که خود را میراث¬دار هخامنشیان (به اصطلاح غلط، کیانیان) می¬دانست؛ دین و فرهنگ مزدائی را در ایران رسمیت بخشید.
2. شرایط مناسب زمانی برای تأسیس شاهنشاهی ساسانیان:
((انجیل)) واژه¬ای ایرانی است به معنی خبر خوش و بشارت. بنا بر بشارت¬های باستانی، در آغاز هر هزاره و هر سده، قهرمانی تاریخ¬ساز ظهور خواهد کرد و نهادی نو خواهد گسترد.
اشوزرتشت سپیتمان در آغاز هزاره¬ی دهم (از هزاره¬های دوازده گانه¬ی ایرانی) برابر 1767پ م (42سال و54 روز پیش از رصد) زاده شد. ظهور اردشیر بابکان، همزمان بود با پایان هزاره¬ی یازدهم (هزاره¬ی هوشیدر) و آغاز هزاره¬ی دوازدهم. از این رو، بنابر باور همگانی به بشارتها، بخت با اردشیر بابکان یار و زمان برای تأسیس و پیشرفت شاهنشاهی ساسانی مناسب بود.
3 . نیرنگ در تاریخ
به روایت مسعودی: ((در میان پارسیان و دیگر امم، در تاریخ اسکندر اختلاف است و آن رازی دینی و شاهی و از رازهای پارسیان است که جز موبدان و هیربدان دانشمند بر آن آگاهی ندارند.... آن نکته آن است که زرتشت در اوستا آورده است که احوال دولت پارسیان سیصد سال پس از او آشفته شود و چون هزار سال از عهد او بگذرد دین و دولت ایرانیان برافتد. به گفته زرتشتیان فاصله‎ی زرتشت و اسکندر قریب سیصد سال است...]اردشیر بابکان[ به تاریخ¬سازی پرداخته، در میان مردم شایع ساخت که ظهور وی و کشتن اردوان ]پنجم[ اشکانی دویست و شصت سال پس از اسکندر واقع شده.
در سنت بهدنیان، زمان زرتشت حدود 600 سال پیش از میلاد مسیح است. به شاهی رسیدن اسکندر336 پ م، مرگ او 323 پ م، مبدأ اسکندری 312_311 پ م و جلوس اردشیر 226م بوده است بنابراین تا برافتادن دین و دولت ایرانیان در این تصور، کمتر از 200 سال برای ساسانیان باقی می‎ماند و چون از مبدأ اسکندری تا جلوس اردشیر 537 سال بود که با تاریخ¬سازی اردشیر، تا260 سال کاهش یافت، 277 سال از تاریخ زدوده شده از این رو از دوران اشکانیان که بر دین و فرهنگ میترائی بودند؛ کما بیش نیمی کاسته و تاریخشان فراموشانده شد.
چو کوتاه شد شاخ و هم بیخشان نگوید جهاندیده تاریخشــان
از ایشـــان جـــز از نام نشنیده¬ام نه در نامه‎ی خسروان دیده¬ام
((فردوسی))
4. ظهور مانی
یکی از رویدادهای مهم روزگار ساسانیان، ظهور مانی پیامبر است. در گزارش کوتاهی که اسقف مانوی چین در سال731م به امپراتور چین داده؛ چنین آمده است: ((در پانصد و بیست و هفتمین سال دوره¬ای که برج دوازدهم، موهسیه (Mo_hsieh) بر آن حکم میراند، مانی، بودای روشنائی در سرزمین سولین (Su_lin) در قصر سلطنتی پاتی (Pati) زاده شد. ))
سال 527 که در این متن آمده؛ برابر است با سال 216 م (1941رصد) زمان پادشاهی اردوان پنجم اشکانی. مانی در 24 سالگی، به پیامبری مبعوث و در تاجگذاری شاپور اول ساسانی (241م_ نوروز1966 رصد) کتاب ((شاپورگان)) خود را به شاه هدیه داده است.
دین مانی ترکیبی از دین¬های شرق و غرب زمان او بود که در آخرین هزاره‎ی گیتی، برای رهائی نور از دام تاریکی، مرگ و عرفان منفی را تبلیغ می‎کرد. مانی به فرمان بهرام اول ساسانی گرفتار و پس از 26 روز در زندان به ابدیت پیوست.
مانی پیامبر هم مانند اردشیر بابکان از مناسبت زمانی بشارت¬ها بهرمند بود از این رو دین او در شرق تا چین و در غرب تا جنوب فرانسه گسترش یافت.
بیامد یکی مرد گویا ز چین
که چون او مصور نبیند زمین

بدان چربدستی رسیده به کام
یکی برمنش مرد، مانی به نام

به صورتگری گفت پیغمبرم
زدین آوران جهان برترم...

بفرمود تا موبد آمدش پیش
سخن گفت با او ز اندازه بیش

فرو ماند مانی میان سخن
به گفتار موبد ز دین کهن

زمانی بر آشفت پس شهریار
بر او تنگ شد گردش روزگار...

چنین گفت کاین مرد صورت پرست
نگنجد همی در سرای‎ نشست

چو آشوب گیتی سراسر بدوست
بباید کشیدن سراپاش پوست

همان چرمش آکنده باید به کاه
بدان تا نجوید کس این پایگاه

بیاویختند از در شارستان
وگر پیش دیوار بیمارستان

جهانی بر او آفرین خواندند
همی خاک بر کشته افشاندند

((فردوسی))
5 .ظهور مزدک
در زمان ساسانیان، جامعه‎ ایران درگیر دو پیکار زیرساختی و روساختی بود که چون تن و روان به هم پیوسته بودند. نخست: بافت طبقاتی که به مرور به اختلاف و ستم طبقاتی می¬افزود. دوم: پیدایش سامانه¬هائی اصلاح¬گرا که بیشتر درونمایه دینی داشت تا ساختار جامعه به نظم عادلانه نزدیک شود. این گرایش گاهی تند و انقلابی بود که چون در ایران سرکوب می‎شد؛ باورمندان، پنهانی در درون جامعه یا در حاشیه‎های منطقه، مبارزه‎ی زیرزمینی و بی¬وقفه خود را پی¬می¬گرفتند تا سرانجام ساسانیان را برانداختند. ولی ساختار پادشاهی ساسانی میراثی شد برای دستگاه خلافت امویان و عباسیان. ظهور مزدک بامدادان در زمان پادشاهی قباد، پدر خسرو (کسری) انوشیروان بود. (اواخر قرن پنجم میلادی). درباره قیام مزدک کتاب¬ها نوشته شده است. اینک بخش‎هائی از روایت حکیم فردوسی:
بیامد یکی مرد مزدک به نام
سخنگوی، با دانش و رای و کام

گرانمایه مردی و دانش فروش
قباد دلاور بدو داد گوش

.........
همی گفت هر کاو توانگر بود
تهیدست با او برابر بود

نباید که باشد کسی بر فزود
توانگر بود تار و درویش بود

جهان راست باید که باشد به چیز
فزونی توانگر چرا جست نیز

زن و خانه و چیز بخشیدنی ست
تهیدست کس با توانگر یکی‎ست

....
چو بشنید، در دین او شد قباد
زگیتی به گفتار او بود شاد

به دشت آمد از مزدکی صد هزار
برفتند شادان بر شهریار

چنین گفت مزدک به شاه زمین
که ای برتر از دانش بآفرین

چنان دان که کسری نه بردین ماست
زدین سرکشیدن، ورا کی سزاست؟

....
به کسری سپردند یکسر سخن
خردمند و دانندگان کهن

چو بشنید کسری، به نزد قباد
بیامد ز مزدک سخن کرد یاد

که اکنون فراز آمد آن روزگار
که دین بهی را کنم خواستار

گرایدون که او را بود راستی
شود دین زردشت برکاستی

پذیرم من آن دین پاک ورا
به جان برگزینم گزین ورا

....
ور ایدون که او کژ گوید همی
ره پاک یزدان نجوید همی

به من ده ورا، وانکه در دین اوست
مبادا یکی را به تن مغز و پوست

....
چنین گفت کسری به پیش گروه
به مزدک که ای مرد دانش پژوه!

یکی دین نو ساختی پر زیان
نهادی زن و خواسته در میان

چه داند پسر، کش که باشد پدر؟
پدر همچنین چون شناسد پدر؟

چو مردم سراسر بود در جهان
نباشند پیدا کهان از مهان

که باشد که جوید در کهتری
چگونه توان یافتن مهتری

کسی کاو مٌرَد جای و چیزش کراست
که شد کار جوبنده، با شاه راست

جهان زین سخن پاک ویران شود
نباید که این بد به ایران شود

به کسری سپردش همانگاه شاه
اباهر که او داشت آئین و راه

بدان راه بد نامور صد هزار
به فرزند گفت آن زمان شهریار

که با این سران هرچه خواهی بکن
از این پس زمزدک مگردان سخن

********
به درگاه کسری یکی باغ بود
که دیوار آن برتر از راغ بود

همی گرد برگرد او کنده کرد
مر این مردمان را پراکنده کرد

بکِشتندشان هم به سان درخت
ز بر پای و سر زیرآکنده سخت

به مزدک چنین گفت کسری که رو!
به درگاه باغ گرانمایه شو!

که تخمی که کشتی بدین روزگار
تو را داد ای ناهشیوار بار

درختان ببینی که آن کس ندید
نه از کاردانان پیشین شنید

بشد مزدک از باغ بگشاد در
که بیند مگر برچمن بارور

همانگه که دید از تنش رفت هوش
برآمد به ناگاه از او یک خروش

یکی دار فرمود کسری بلند
فروهشت از دار، پیچان کمند

نگون بخت را زنده بردار کرد
سر مرد بیدین نگونسار کرد

وزان پس بکشتش به باران تیر
تو گر با هشی راه مزدک مگیر!

بزرگان شدند ایمن از خواسته
زن و زاده و باغ آراسته

6. فروپاشی شاهنشاهی ساسانی و گسترش دین نو در ایران:
هزاره‎های ایرانی بسیار دقیق بوده و با دقت 10000/1 شبانه¬روز تاریخ¬های گوناگون را در برابر ما نهاده است. دین¬های ابراهیمی نیز کمابیش بر اساس هزاره¬های خاص خود ظاهر شده‎اند. این هزاره‎ها در کلیت قابل استناد هستند؛ اما در محاسبه زمان دقیق نیستند.
برابر آخرین پژوهش¬ها حضرت موسی، پیامبر قوم یهود در حدود 1300 پ م ظهور کرده که پایان هزاره او به روایتی 12 سال پس از مرگ اسکندر مقدونی بوده است که به احتمالی در پیروزی اسکندر مؤثر افتاده است. از پایان تقریبی هزاره حضرت موسی تا گسترش اولیه دین اسلام، هزاره‎ای جدید آغاز شد که زمان ظهور پیامبری و دینی نو بود. نام این پیامبر (حضرت محمد (ص)) چنانکه در قرآن مجید، سوره صف تصریح شده است، در انجیل و در بشارت¬های مانوی آمده و در تاریخ سیستان و مثنوی مولوی گل مضمون است.
پیشتر خواندیم که مانی در سال 527 از برج دوازدهم (حوت) به دنیا آمده است. مبدأ این رقم، 12 سال پس از مرگ اسکندر (312-311 پ م) و پایان هزاره حضرت موسی دانسته شده است. بنابراین ظهور و گسترش اولیه اسلام با بشارت¬ها و هزاره‎های سامی همخوان است.
از سوئی چون دین مانی ترکیبی از باورهای دینی ملت¬های شرق و غرب روزگار او بود؛ ایرانیان نیز مشتاقانه چشم به راه ظهور پیامبری در پایان هزاره حوت بودند . گذشته از اینکه عناصر برجسته‎ای از ایرانیان چون سلمان فارسی (ما به پسر بودخشان) و سالم (شاپور) و ... در پیشرفت¬های صدر اسلام شرکت داشتند؛ تقریباً تمام بزرگانی که مفخر ایرانیان هستند؛ آن انتظار و این دین را پاس داشته و ستوده‎اند.
این امر مهم¬ترین دلیل انقراض ساسانیان و اسلامی شدن ایران است؛ زیرا ایرانیان اسلام را پذیرفتند ولی دیری نگذشت که به گفته استاد زرین کوب بغداد و خلیفه بغداد را زیر نفوذ اراده خود گرفتند.
علیرضا صدفی آبان 90