بیا تا گل بر افشانیم و می در ساغر اندازیم
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
حافظ شاعری که هر قدر بیشتر روی او تمرکز می‎کنیم بیشتر می‎دانیم که هیچ چیز از او نمی‎دانیم. به راستی کهکشانی لایتناهی از شناخت و ژرفنگری را می‎توان در او جستجو کرد، صراحت و شفافیت در کلام او آدمی را بدینسو هدایت می‎کند که شعور پنهانی که موجب پدید آمدن کائنات و تمام پدیده‎های شگفت انگیز آن شده است از همین جنس شفاف و کریستالیزه است و اگر می‎خواهی به اسرار و شگفتی آن روزبروز بیشتر پی ببری چاره‎ای نداری که از جنس خود او شوی، شفاف، خالص و بی ریا. به همین دلیل بود که تمام عمر این بلندآوازه ملک خرد و اندیشه در مبارزه با ریا، دروغ و تزویر سپری شده است.
وقتی قصد در انداختن طرح نو دارد بدین معنا می‎باشد که نگرشها، فلسفه‎ها و جهان‎بینی‎ها تا آن زمان روح سرکش و پویای این سالک یگانگی را نتوانسته است سیراب کند.
بنابراین آنچنان در تحیر و شگفت زدگی این سقف بلند ساده بسیار نقش خیره می‎ماند که بارقه‎هایی از طرح نو در ذهن و جان و روح او نطفه می‎زند. شاید طرح نو همان یافتن طرح وحدانیت در پوست و خون و استخوان آدمی ‎باشد که با زبانی شیوا در قالب عاشق و معشوق یا دلداده و دلبر به زیبایی هرچه بیشتر سناریو نویسی می‎شود. به طور مثال وقتی دلبر و دلداده با هم یکی و یگانه می‎شوند به عبارتی به شعور وحدانیت خواهند پیوست و لیاقت مسلح شدن به نیروی عشق را خواهند یافت.
به قول مولانا:
بشنو از نی چون حکایت می‎کند وز جدایی‎ها شکایت می‎کند
همین حکایت وحدانیت را تفسیر می‎کند که تا زمانیکه جدایی، تفرقه و فرقه‎گرایی در کار است نمی‎توانی به زیبایی، شکوه و جامعه سالم و ایده‎آل و الهی دستیابی.
یا این آیه الهی:
به ریسمان الهی چنگ بزنید و متحد و منسجم و یکپارچه شوید و از تفرقه و فرقه‎گرایی پرهیز کنید.
یا حافظ:
حسنت باتفاق ملاحت جهان گرفت آری باتفاق جهان می‎توان گرفت
انسان هدایت شده است به اتفاق و همگرایی و حکایت از این دارد که وقتی انسانها اتفاق و همدلی می‎یابند موجب چندین برابر نیروهای درونی یکدیگر می‎شوند و همان نیروست که جامعه را از درد و رنج و اندوه نجات می‎دهد.
بسیار شگفت‎انگیز است وقتی به این حقیقت شکوهمند پی می‎بری که انگاری که شخصی در درون آدمی به شکلها، پیام‎ها و اشعار متفاوت آدمی را هدایت می‎کند به سوی وحدانیت، یگانگی و اتحاد. مهمترین ابزار رسیدن به این هدف غائی که برای بشریت برنامه‎ریزی شده است، همانا پرهیز از دروغ و اصرار در نقاط اختلاف است.
در سرتاسر اشعار حافظ به خوبی ردپای وحدانیت و یگانگی را می‎توانی به وضوح ببینی بطور مثال وقتی از زیبایی جمال یار صحبت به میان می‎آید در اصل صحبت زیبایی نقاش ازل است که با کلک خود با هنرمندی هرچه تمامتر، زلف و رخ و عارض و قامت یار را با دقت هرچه تمامتر طراحی کرده و به عاشق فراخوان می‎دهد. یا اگر از گل و بلبل و سرو و زیبایی طبیعت صحبت به میان می‎آید صحبت از طراح پشت صحنه است که حکایت از زیبایی و جاذبه انسانها و چیزی که در جاذبه به وضوح عرض اندام می‎کند همگرایی و دوستی و مهربانیست که علامت ذات اقدس روح القدس در آن دیده می‎شود.
در پس آینه طوطی صفتم داشته‎اند آنچه استاد ازل گفت بگو می‎گویم
در اینجا به آشکار صحبت از یک شعور پنهان در ذات و سرشت خود به میان می‎آورد و می‎فرماید تنها باید شما با آن نیروی لایزل درونی خود یکی و یگانه شوی وقتی به این مقام توانستی دستیابی خود بخود آن استاد ازل از زبان شما زیباترین و موزون‎ترین کلام و اشعار را جاری می‎سازد. در اصل تو تنها باید با خودت به وحدانیت برسی و تمام تضادها و دوگانگی‎ها را ریشه‎کن کنی آنگاه یار درون به شیرین‎زبانی می‎پردازد در جایی دیگر عمان سامانی می‎گوید:
کیست این پنهان مرا در جان و تن کز زبان من همی گوید سخن
اینکه گوید از لب من راز کیست بشنوید این صاحب آواز کیست
در من اینسان خودنمایی می‎کند ادعای آشنایی می‎کند
در سرتاسر عرفان سرزمین ایران که ریشه بسیار کهن دارد و هیچ چیزی جز مهر و رحمانیت نیست، بخوبی می‎توانی ردپای یک قدرت لایزال، شفاف و شکوهمند را در وجود این بزرگواران بیابی که به خوبی هرچه تمامتر وجود آنانرا پالایش داده و جاودانگی را به بهترین شکل به تصویر کشانده است.
استاد علی دشتی نیز بیشتر به زوایا و نکات پر پیچ و خم این روح سرکش، شکوهمند و پویای این پیر مغان جاودانه پرداخته است. البته این پوینده راه نگاه بیکرانه تا حدودی تلاش داشته‎ام به صورت پانوشت کلامی را به گفتار این اندیشمند بزرگ ایرانی بیفزایم.
بهترین بروز قدرت وحدانیت اینست که نقاط مشترک این شاعران، اندیشمندان، فیلسوفان و خردمندان سرزمین کهن روزبروز بیشتر از گذشته بسط یافته تا بتواند ورای قومیت‎ها، اعتقادات فردی و نگرشهای متفاوت یک انسجام و همگرائی ملی ایجاد شده تا شاید بتوانیم بهتر از گذشته این قدرت لایزال یگانگی را درجهت پیشرفت و ریشه کن شدن سکون و انحراف نگرش به کار بندیم.
ما ز بالائیم و بالا می‎رویم ما ز دریائیم و دریا می‎رویم
ما از آنجا و ز اینجا نیستیم ما ز بیجائیم و بیجا می‎رویم
"مولوی"
ذات و سرشت آدمی به گونه‎ای خلق شده است که نمی‎تواند به پیشرفت‎های سطحی اکتفا کند و درجا بزند. بامید بسط هرچه بیشتر قدرت یگانگی و وحدانیت در جهت پیشرفت و نیل به زیبائی‎ها و شکوهمندی هستی.
دوستدار شما آرش نیلگون